W kryzysowej sytuacji uruchamia się w nas naturalna chęć niesienia pomocy innym ludziom. Te emocje odczuwają oczywiście także dzieci i młodzież. Warto je zauważyć i docenić oraz wzmacniać naturalne odruchy wsparcia!
Pomoc potrzebującym (choć kluczowa) to nie jedyna rzecz, którą możemy zrobić. Każda forma mądrego zaangażowania jest w tej sytuacji ważna – pomagamy wtedy nie tylko Ukrainie, ale również sobie samym. Poczucie bezradności frustruje i nie daje nam spokoju. Antidotum na bezradność jest działanie.
Poniżej podpowiadamy, co możemy zrobić w szkołach, jakie działania można podjąć z uczniami w każdym wieku, do jakich form mądrego zaangażowania i odpowiedzialnego pomagania warto zachęcać.
1. Bądź na bieżąco. Dowiedz się więcej. Zrozum sytuację
Sytuacja w Ukrainie zmienia się bardzo dynamicznie. Warto śledzić informacje docierające od naszego sąsiada oraz wiadomości dotyczące obywateli i obywatelek Ukrainy, którzy przybyli do Polski.
Korzystajmy przy tym tylko ze sprawdzonych źródeł, np. mediów, do których mamy zaufanie. Dobrą zasadą jest zawsze sprawdzenie informacji w przynajmniej dwóch źródłach – koniecznie zróbmy to przed podaniem informacji dalej w mediach społecznościowych.
Informacje i wiedza są naszą bronią, pozwalają nam zrozumieć sytuację i czynią mniej podatnymi na dezinformację.
W SZKOLE: Porozmawiajcie na lekcji o tym, co uczniowie wiedzą o wojnie w Ukrainie. Możesz też zaproponować odwróconą lekcję, przed którą uczniowie wyszukają informacje, a następnie wspólnie je przeanalizujcie i podzielcie się zdobytą wiedzą.
2. Wesprzyj organizacje, które pomagają w Ukrainie lub uchodźcom, którzy dotarli do Polski
Obecnie prowadzonych jest bardzo wiele zbiórek, których celem jest pomoc Ukrainie oraz jej obywatelkom i obywatelom. Warto pomagać, ale trzeba to robić mądrze.
Jeśli nie masz rozeznania w temacie, warto zdecydować się na udzielenie finansowego wsparcia za pośrednictwem jednej z organizacji działających w Ukrainie lub wspierających uchodźców (Polska Misja Medyczna, Polskie Centrum Pomocy Międzynarodowej, Polski Czerwony Krzyż, Polska Akcja Humanitarna, Fundacja Ocalenie, Caritas Polska). Zestawienie wiarygodnych zbiórek znajdziesz między innymi tutaj >>
Jeśli chcesz pomóc, przekazując rzeczy, zorientuj się, gdzie jest prowadzona lokalna zbiórka, co dokładnie jest potrzebne i tylko takie rzeczy przynieś na miejsce zbiórki (często rzeczy używane nie są w takich miejscach przyjmowane, sprawdź to!).
Kluczowe jest obecnie zapewnienie dachu nad głową uchodźcom z Ukrainy. Jeśli możecie sobie na to pozwolić, udostępniajcie im przestrzeń.
W SZKOLE: Zorganizujcie w szkole zbiórkę funduszy (może to być też zbiórka w postaci kiermaszu ciast lub wytworów uczniów). Niektóre szkoły zaangażowały się w akcję szycia przytulanek (Facebook: Emotkowa Pożeracze Smutków), które uczniowie będą sprzedawali, a dochód ze sprzedaży zasili zbiórki na rzecz Ukrainy. Wspólnie wybierzcie organizację, którą wesprzecie. Dowiedzcie się, czy w waszym regionie trwa zbiórka rzeczowa i zorganizujcie w szkole zbiórkę przedmiotów wskazanych przez organizatorów.
3. Weryfikuj informacje, nie daj się fake newsom. Myśl krytycznie i nie wpadaj w panikę
Dezinformacja i manipulacja to jedna z broni, które są wykorzystywane w tej wojnie – nie tylko przeciwko społeczeństwu ukraińskiemu, lecz także przeciwko Polsce i innym krajom Zachodu.
Niemniej ważne od wspierania Ukrainy jest rozważne działanie w Polsce. Musimy zweryfikować wszystkie informacje na temat konfliktu, które do nas docierają. Analizując informację zadaj sobie pytania:
|
Jeśli nie jesteś pewien, że informacja jest prawdziwa, nie przesyłaj jej dalej. Już pierwszego dnia inwazji na stacjach benzynowych mogliśmy zobaczyć do czego prowadzi dezinformacja. Choć paliwa w Polsce nie brakuje, to wskutek paniki jego ograniczona dostępność znacząco utrudnia pomaganie uchodźcom.
W SZKOLE: Zidentyfikujcie fake newsy, które pojawiły się w ostatnich dniach w obiegu. Przeanalizujcie jaką reakcję wywołały i zastanówcie się, co mogłoby temu zapobiec. Ustalcie szkolne wskazówki, jak analizować wiadomości i wywieście je w holu szkoły lub na stronie www. Zorganizujcie akcję tropienia i weryfikacji fake newsów. Przeprowadźcie wspólnie z uczniami lekcję o krytycznym myśleniu.
4. Okaż solidarność i życzliwość Ukrainkom i Ukraińcom w swoim otoczeniu
W naszym kraju, jeszcze przed obecną eskalacją konfliktu, przebywało prawdopodobnie ok. 1,5 mln Ukrainek i Ukraińców. W polskich szkołach uczy się 60 000 ukraińskich dzieci. Warto w tym trudnym dla ich kraju okresie okazać im szczególną życzliwość.
Prawdopodobnie większość z mieszkających w Polsce Ukraińców pozostawiła w swoim kraju znajomych lub rodzinę. Zapewne teraz szczególnie troszczą się o ich los i starają się pomóc. Pamiętajmy o tym, spotykając codziennie osoby z tych krajów. Zapytajmy o samopoczucie, zaoferujmy rozmowę, jeśli możemy sobie na to pozwolić to zaproponujmy pomoc.
W SZKOLE: Okażcie życzliwość i solidarność ukraińskim sąsiadom i osobom, które spotkacie w sklepie, w restauracji, w autobusie. Ustalcie na lekcji sposoby uważnego okazywania solidarności, aby nie wprawiać innych w zakłopotanie. Ukraińskich uczniów powinno się otoczyć szczególną opieką psychologa lub pedagoga. Jeśli polscy uczniowie chcą im okazać solidarność, nauczyciel powinien koniecznie sprawdzić wcześniej, jak forma wsparcia jest dla nich komfortowa. W jednej ze szkół dzieci same posprzątały klasy, by okazać solidarność z Paniami z Ukrainy, które na co dzień sprzątają cały budynek.
5. Weź udział w demonstracji pokojowej, podpisz petycję przeciw agresji Rosji na Ukrainę
W wielu miastach w Polsce odbywają się demonstracje solidarności z Ukrainą, pikiety sprzeciwu przeciw rosyjskiej agresji oraz manifestacje wzywające władze państwowe krajów UE do nałożenia sankcji.
Równolegle w internecie można podpisać wiele petycji – zarówno w języku polskim, jak i angielskim. Autorzy petycji i ich sygnatariusze wyrażają solidarność z Ukrainą, oczekują bardziej radykalnych reakcji władz państwowych, wzywają do bojkotu Rosji lub rosyjskich towarów.
W SZKOLE: Możecie przeanalizować dostępne w internecie petycje i porównać postulaty w nich zawarte. Starsi uczniowie mogą podjąć decyzję o ich podpisaniu. Ważne, by był to podpis świadomy. Możecie też przygotować własną petycję lub apel. Możecie również wziąć udział w pikiecie w Waszej miejscowości.
6. Poznaj ukraińską kulturę i społeczeństwo – przeczytaj książkę, posłuchaj muzyki, obejrzyj film
Władze na Kremlu kłamliwie przekonują, że naród ukraiński nie ma własnej kultury i nie zasługuje na własne, niepodległe państwo. To oczywiście kłamliwe manipulacje, które mają upokorzyć Ukrainki i i Ukraińców oraz uzasadnić rosyjską agresję na swojego sąsiada.
Jedną z forma oporu przeciwko tej retoryce jest poznanie ukraińskiej historii i kultury – także współczesnej. Możecie przeczytać książki ukraińskich autorów wydane w Polsce, możecie posłuchać ukraińskiej muzyki lub obejrzeć wspólnie filmy z Ukrainy.
Możecie też wykorzystać książki i filmy do tego, by lepiej zrozumieć konflikt, który trwa w Ukrainie już od 2014 roku oraz sytuację obywateli tego kraju, którzy uciekli do Polski. Dla młodszych polecamy „Teraz tu jest nasz dom” Barbary Gawryluk, a dla starszych książki Serhija Żadana „Internat” lub „Biec bez wytchnienia”. Więcej rekomendacji znajdziesz w tym wpisie.
W SZKOLE: Posłuchajcie wspólnie muzyki ukraińskiej, zdobądźcie wiedzę o ukraińskich twórcach. Przeczytajcie i przeanalizujcie jedną z lektur, napiszcie jej recenzję i wypromujcie.
7. Okaż solidarność w sposób symboliczny (flaga, przypinka, plakat)
Jeśli nie są nam dostępne inne formy zaangażowania lub pomocy warto choć symbolicznie pokazać swoją solidarność z Ukrainą i sprzeciw wobec konfliktu. Może to być własnoręcznie wykonana przypinka, broszka lub naklejka noszona na ubraniu. Można też przygotować plakat, klasową lub szkolną gazetkę ścienną.
Jeśli szkoła współpracuje lub współpracowała z placówkami z Ukrainy, warto skontaktować się z nimi, by wyrazić solidarność. Jeśli macie taką możliwość, również zaoferować pomoc.
Popularne jest też okazywanie solidarności w mediach społecznościowych – to wartościowy ruch, jeśli jest początkiem zaangażowania lub jeśli inne formy zaangażowania nie są możliwe.
W SZKOLE: Wspólnie wykonajcie plakaty lub gazetkę ścienną. Możecie też przygotować przypinki, naklejki czy wlepki. Rozdajcie je chętnym z innych klas, zachęcając do okazywania solidarności.
8. Zachęć innych do podejmowania podobnych działań
Cześć z nas w kryzysowej sytuacji znajduje w sobie siłę do zaangażowania, inni ulegają panice lub bezradności. Część osób nie chce się angażować – powinniśmy uszanować także taką reakcję.
Niektórzy jednak być może nie wiedzą, co zrobić lub wątpią w sensowność działania. Do takich osób warto dotrzeć i podpowiedzieć, co warto zrobić oraz zachęcić do działania własnym przykładem lub pokazując jego pozytywne efekty. Dobrym pomysłem jest również zaproszenie do zrobienia czegoś wspólnie, np. udziału w demonstracji czy dyskusji o przeczytanej książce ukraińskiego pisarza.
W SZKOLE: Uczniowie mogą zorganizować kampanię informacyjną o sytuacji w Ukrainie poprzez szkolne media lub w ramach szkolnej akcji wypromować odpowiedzialne zaangażowanie w pomoc Ukrainie.
Bardzo ważne jest to by nasze działania wspierające Ukrainę i jej obywateli nie zamieniły się w manifestację niechęci do zwykłych Rosjan i Rosjanek. Jest to szczególnie ważne w szkołach, w których uczą się również dzieci rosyjskie. Warto jednak pamiętać o tym zawsze – pomaganiu i solidarności nie powinna towarzyszyć niechęć do innych ani nienawistne komentarze. Warto zwracać uwagę uczniów, że polityka władz Rosji nie może być utożsamiana z poglądami wszystkich Rosjan. Przypomnijmy przy tym, że w Rosji również odbywają się protesty przeciwko inwazji na Ukrainę, Rosjanie mieszkający w Polsce uczestniczą też w pikietach przez ambasadą rosyjską i pomagają uciekinierom z Ukrainy.
