Gdy pracujemy z grupą, możemy założyć, że ilość tajemnic, które skrywa, jest proporcjonalna do liczby uczniów i uczennic, którzy ją tworzą. Przenikliwe oko i doświadczenie wychowawcy lub wychowawczyni sprzyjają trafnemu rozpoznaniu tych tajemnic, a nawet wykorzystaniu ich z korzyścią dla klasy. Intuicję i zmysł obserwacji możemy rozwijać, wychodząc poza szablonową strukturę spotkania z młodzieżą. Ciekawość badacza warto włączyć już podczas pierwszego zetknięcia się z nową klasą. Praca z grupą to wyzwanie. Praktyczna wiedza dotycząca wspierania procesu grupowego z pewnością pomoże mu sprostać.
Zachęcamy do zapoznania się z komentarzem wprowadzającym do trzeciej części materiałów dla wychowawców i wychowawczyń, poświęconej pracy z grupą.
Na co warto nakierować swoją uwagę podczas spotkania z grupą uczniów i uczennic
W czasie spotkania z uczniami i uczennicami warto zwrócić uwagę na ogólną atmosferę panującą w klasie i obserwować mowę ciała poszczególnych osób. O nastawieniu młodzieży może mówić śmiałość (lub jej brak) w nawiązywaniu kontaktu z innymi, a nawet intonacja.
Jednocześnie warto obserwować swoje reakcje – to dobry punkt wyjścia do dalszej pracy wychowawczej.
Cenna z pewnością okaże się również uporządkowana refleksja, którą warto podjąć w trakcie spotkania z nieznaną nam jeszcze grupą lub tuż po nim. Pomocne będzie zadanie sobie pytań o to, jak sam(a) czuję się w nowej grupie, czy jest coś, co szczególnie podobało mi się w spotkaniu, czy o kimś zapomniałem/zapomniałam, kogoś pominąłem/pominęłam, czy pojawiło się coś, co wzbudza moje obawy. Takie pytania skłonią do przyjrzenia się spotkaniu z perspektywy emocji i odruchów.
Rzecz, o której należy pamiętać, to zależność zgrania zespołu klasowego od poczucia bezpieczeństwa wszystkich uczniów i uczennic, a także ich zadowolenia z faktu, że są częścią tego zespołu. Uwaga poświęcona temu, co wpływa na efektywność pracy w grupie zaprocentuje na kolejnych etapach procesu.
Czym cechuje się efektywna grupa
Możemy wskazać kilka cech charakterystycznych dla efektywnej grupy. Warto nauczyć się je dostrzegać i wzmacniać, a w razie potrzeby – rozwinąć od podstaw we własnej klasie. Pamiętajcie, że każdy zespół klasowy jest inny – pojawiają się specjalne potrzeby edukacyjne, niepełnosprawności ruchowe lub intelektualne. Czasami uczniowie i uczennice potrzebują wsparcia w postaci działań integrujących grupę. Jednak wszystkie grupy – bez względu na naturalną skłonność do wspólnej aktywności – przechodzą przez powtarzalne etapy procesu grupowego, czasem nazywane fazami. Opis poszczególnych etapów procesu grupowego znajdziecie w trzeciej części naszego narzędziownika.
Bycie w grupie jako źródło siły i motor do rozwoju osobistego
Na koniec warto wspomnieć o sile i potencjale grupy. Sam fakt przynależności do zespołu klasowego może być dla niektórych uczniów i uczennic motorem do rozwoju. Siła zgranej klasy jest w stanie ponieść daleko, wzmacniając przy okazji współpracę, poczucie odpowiedzialności za innych, otwartość na inne rozwiązania, a także ucząc mądrego rozwiązywania konfliktów.
Zachodzące zmiany cywilizacyjne i rozwój technologiczny modyfikują potrzeby społeczne młodego pokolenia, oddalając jednostkę od grupy rówieśniczej. Szczególnie ważne jest więc przypominanie uczniom i uczennicom, że nie ma substytutu dla prawdziwej relacji, opartej na zaufaniu i wzajemnym szacunku, a koleżeństwo i przyjaźń pełnią istotną rolę w rozwoju każdej osoby w klasie. Celem wychowawców i wychowawczyń oraz nauczycieli i nauczycielek będzie więc stworzenie takiego środowiska szkolnego, aby bycie w grupie było w nim wartością.
| POBIERZ TRZECIĄ CZĘŚĆ NARZĘDZIOWNIKA Z PROGRAMU „WYCHOWANIE TO PODSTAWA” |
Dodatkowe materiały dotyczące zagadnienia
| Prezentacja z webinarium „Jak skutecznie pracować z klasą jako grupą?” |
Zobacz, co do tej pory przygotowaliśmy w ramach programu „Wychowanie to podstawa”: wykaz materiałów
Tekst na podstawie artykułu Macieja Wojdyny; opracowanie: Ewelina Wasilewska
Zamieszczone materiały są fragmentem publikacji „Wychowanie to podstawa„, przygotowywanej przez Centrum Edukacji Obywatelskiej.
Celem programu “Wychowanie to podstawa” jest przygotowanie i upowszechnienie modelowego procesu planowania, tworzenia i wdrażania rozwiązań wzmacniających funkcję wychowawczą szkoły, nastawioną na kształcenie u uczniów i uczennic kompetencji społecznych, obywatelskich i osobistych, przy jednoczesnym wzmocnieniu inkluzyjności działań edukacyjnych.
Program jest realizowany przez Centrum Edukacji Obywatelskiej w ramach obszaru programowego Ucz otwartości, który wspiera budowanie w klasie dobrych relacji oraz pomaga nauczycielom i nauczycielkom podejmować z uczniami i uczennicami trudne tematy.
Program “Wychowanie to podstawa” korzysta z dofinansowania o wartości 109 tys. euro otrzymanego od Islandii, Liechtensteinu i Norwegii z funduszy EOG w ramach Programu Edukacja. Jego partnerem jest Menneskerettighetsakademiet (Humans Rights Academy) z siedzibą w Oslo.
