Współpraca z rodzicami najmłodszych uczniów i uczennic

Istnieje wspólny cel rodziców i nauczycieli: 
zarówno rodzicom, jak i nauczycielom zależy na rozwoju dziecka.
Irena Dzierżgowska

Kluczem do dobrej współpracy szkoły z rodzicami jest sprawna, częsta, przyjazna i obustronna komunikacja. To bardzo ważne przede wszystkim teraz, kiedy uczymy się i pracujemy zdalnie lub hybrydowo (lub za chwilę będziemy tak pracować). A także wtedy, gdy okoliczności sprawiają, że w sposób naturalny pojawia się dużo emocji, znaków zapytania, wątpliwości – łatwo o nieporozumienie czy niepokój o dobro własnego dziecka.

Doskonale wiedzą to rodzice dzieci, które po raz pierwszy poszły do szkoły, nie znają jeszcze dobrze szkolnych realiów, boją się często nowej sytuacji, kiedy będą musieli oddać swoje pociechy pod opiekę nieznanych osób. Ale podobnie możemy się czuć w sytuacji nagłej zmiany warunków uczenia się dzieci (np. przejście na edukację zdalną czy hybrydową).

Tylko bliższe poznanie szkoły, wychowawczyni lub wychowawcy, nauczycieli, a także obowiązujących (wprowadzanych na nowo w sytuacji kryzysowej) zasad daje rodzicom poczucie bezpieczeństwa i pewności, że zostawiają własne dzieci w miejscu przyjaznym, uważnym na potrzeby dziecka i zainteresowanym rozwojem każdego dziecka.

Pamiętając o znaczeniu dobrej komunikacji z rodzicami w sytuacji typowej edukacji i jej istotności w sytuacji, w której znajdujemy się wszyscy teraz, przypominamy poświęcony temu fragment publikacji Centrum Edukacji Obywatelskiej. Zapraszamy oczywiście do lektury całości poradnika. Wskazówki i dobre praktyki odwołują się do doświadczenia edukacji stacjonarnej – wiele z nich można jednak zaadaptować na potrzeby aktualnej sytuacji.

Od czego zacząć współpracę z rodzicami?

W Centrum Edukacji Obywatelskiej zachęcamy dyrektorów i dyrektorki oraz nauczycieli i nauczycielki do tego, by w sposób szczególny zadbać o to, aby szkoła stała się sprzymierzeńcem rodziców. Nauczyciele, aby przygotować się do długotrwałej i efektywnej współpracy z rodzicami, powinni:
– uświadomić sobie własne możliwości komunikacyjne, potrzeby oraz cele związane ze współpracą z rodzicami;
– przeanalizować dotychczasowe doświadczenia i dobre praktyki w zakresie własnej komunikacji z rodzicami;
– chcieć poznać rodziców, ich emocje, oczekiwania, potrzeby i możliwości i tworzyć sobie takie sytuacje, które to wspierają;
– poznać zasady funkcjonowania szkoły oraz przepisy prawne, także w zakresie współpracy z rodzicami oraz umieć je wyjaśnić rodzicom, wskazując w jakim celu zostały stworzone, w jaki sposób służą rozwojowi i bezpieczeństwu dzieci;
– stworzyć przestrzeń do systematycznej współpracy z rodzicami (indywidualnie i jako grupy), nie tylko w kwestiach organizacyjnych czy wychowawczych, ale także związanych z uczeniem się dzieci;
– wybrać przyjazną i akceptowalną dla wszystkich formę bieżącego kontaktu, ustalić zasady (np. godziny) komunikowania się.

Dobre spotkania z rodzicami

Stworzenie przyjaznej atmosfery na spotkaniu z rodzicami, zwłaszcza na pierwszym (ale także na kolejnych), bez względu na to, czy odbędzie się ono w szkole czy na jednej z dostępnych platform do spotkań online, sprzyja budowaniu długofalowej współpracy.

Kluczem do dobrych spotkań są:
– staranne przygotowanie się do nich,
– forma zaproszenia rodziców,
– przestawienie wcześniej rodzicom celu, czasu trwania, poruszanych tematów),
– konsekwentne przestrzeganie tematu i czasu,
– stworzenie przestrzeni do rozmów nieformalnych pomagających rozwijać przyjazne relacje.

Budowanie relacji

Dbanie o relacje, choć istotne zawsze, to w dobie dystansu społecznego, nabiera szczególnego znaczenia. Zasady budowania dobrych relacji z rodzicami – niezależnie od sytuacji – pozostają takie same:

Zadbaj o przepływ informacji. Zapewnij sprawne przekazywanie informacji w obie strony. Uwzględniaj w tym nie tylko kwestie organizacyjne czy proceduralne, ale także to, co pozwala lepiej cię jako nauczyciela poznać, zrozumieć, wskazuje na twoje zainteresowanie każdym uczniem i jego
rozwojem.
Bądź spójny/a wewnętrznie. Wewnętrzna spójność oznacza bycie sobą i w zgodzie ze sobą. Jeśli znasz swoje mocne strony i ograniczenia oraz je akceptujesz, to będzie ci łatwiej funkcjonować. Jeśli mówisz to, co myślisz, a robisz to, co mówisz – jesteś czytelny i wzbudzasz zaufanie.
Bądź uczciwy/a. Przyznawaj się do błędu, przepraszaj. Dotrzymuj słowa. Jeśli czegoś nie wiesz – nie ukrywaj tego. Masz prawo do błędów – to nie podważa twoich kompetencji.
Okazuj szacunek innym. Szanuj każdego człowieka bez względu na pochodzenie czy przekonania.Okazuj szacunek – bądź uprzejmy i życzliwy w stosunku do wszystkich rodziców.
Wybaczaj. Nie pozwalaj sobie wejść na głowę i bądź asertywny – reaguj na niewłaściwe zachowania rodziców, ale nie pielęgnuj w sobie urazy. Również rodzice mogą mieć gorsze chwile.
W sytuacjach trudnych pomyśl: „To nic osobistego. Nie chodzi o mnie”. Jesteś profesjonalistą i potrafisz oddzielić swoją osobę od roli zawodowej. Jeśli rodzic zachowuje się w stosunku do Ciebie agresywnie, to wiesz, że jego złość nie jest skierowana bezpośrednio do Ciebie, tylko do nauczycielki,czyli twojej roli zawodowej.

A jak radzić sobie w sytuacjach trudnych?

Sytuacje trudne w kontaktach z rodzicami pojawiają się najczęściej wtedy, gdy:

• biorą górę emocje, np. mamy do przekazania informację, która będzie dla rodziców – naszym zdaniem – trudna do przyjęcia,
• spotykamy się z reakcją rodziców, która w naszym odbiorze jest nieadekwatna do sytuacji,
• mamy do czynienia z rodzicami, którzy są nadmiernie troskliwi lub też zaniedbują swoje dziecko, są bezradni, zdenerwowani lub są po prostu zaniepokojeni,
• sami jesteśmy zmęczeni, niepewni, zestresowani.

Wtedy spotkanie lub wymiana korespondencji z rodzicami może nie przynieść oczekiwanych efektów, a w najgorszym wypadku doprowadzić do konfliktu. Przede wszystkim warto pamiętać, że rodzice i nauczyciele mają wspólny cel, jakim jest rozwój dziecka w przyjaznej atmosferze i poczuciu bezpieczeństwa, i że ten cel można zrealizować wyłącznie wtedy, gdy wszyscy dorośli, którzy zajmują się dzieckiem, będą sojusznikami. Budowanie (od pierwszego zebrania) sojuszu z rodzicami, opartego na zrozumieniu i wzajemnym szacunku, to sposób na uniknięcie wielu trudnych sytuacji.

Warto dowiedzieć się, co leży u podstaw zachowań rodziców, których nie możemy zaakceptować oraz jakie zachowania sprzyjają rozwiązaniu sytuacji konfliktowych oraz jak zachować asertywną postawę. Z drugiej strony, dobrze jest mieć świadomość, że nauczyciele również popełniają czasem błędy. Gotowość do przyznania się do błędu, wycofanie się z wcześniejszego rozwiązania, to postawa, która może w efekcie pomóc dziecku, a o to przecież nam chodzi.

Pobierz nasz przewodnik Więcej informacji o relacjach z rodzicami, pracy zespołowej nauczycieli i uczeniu (się) oraz radzeniu sobie w konkretnych, trudnych sytuacjach znajdziecie w bezpłatnej publikacji „Dobre praktyki w edukacji wczesnoszkolnej” . Powstała ona w ramach programu realizowanego przez Fundację Centrum Edukacji Obywatelskiej w partnerstwie z Biurem Edukacji Urzędu m.st. Warszawy i Warszawskim Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń kierowanego do 12 największych warszawskich szkół podstawowych – do zespołów edukacji wczesnoszkolnych w tych szkołach.

***

O autorkach tekstu:

Katarzyna Czeczott-Łukasik – nauczycielka geografii i tutorka w LXIV LO im St. I. Witkiewicza „Witkacego” w Warszawie. Od 2000 r. wspomaga rozwój szkół i prowadzi szkolenia dla nauczycieli we współpracy  m. in. z Polską Fundacją Dzieci i Młodzieży, Fundacją  Nowoczesna Polska, Centrum Edukacji Obywatelskiej,  Fundacją Kolegium Tutorów. Entuzjastka projektów edukacyjnych i tutoringu rozwojowego.

Sylwia Żmijewska-Kwiręg – członkini Zarządu i dyrektorka programowa CEO, w Fundacji sprawuje również obowiązki Szefowej Programu Szkoła Ucząca Się. Trenerka, pracowniczka i działaczka środowiska NGO. Współautorka i redaktorka programów nauczania (WOS, ekonomia w praktyce), publikacji metodycznych dla, scenariuszy zajęć, programów warsztatów i artykułów o tematyce obywatelskiej.